Ứng dụng hormone sinh sản trong quản lý và tăng năng suất đàn nái - phần 1

Tăng năng suất cho đàn heo nái là một mục tiêu hàng đầu của các trang trại công nghiệp. Nó không chỉ giúp giảm giá thành tăng lợi nhuận mà nó còn đánh giá sự thành công của một trang trại. Để tăng năng suất cho đàn heo nái, có nhiều cách, tuy nhiên, trong bài viết này, chúng tôi muốn đề cập cụ thể về ứng dụng hormone sinh sản trong chăn nuôi heo nái.

Như chúng ta đã biết, Sinh sản là một quá trình sinh học đặc biệt, chịu sự điều khiển của hệ thống thần kinh - nội tiết. Các hormone được chế tiết từ các tuyến nội tiết đóng vai trò quan trọng, then chốt, kết hợp với hệ thống thần kinh điều khiển quá trình, các chức năng sinh sản.

 Trước khi đi vào phần ứng dụng, tôi muốn khái quát qua một chút về bài trước chúng ta cùng trao đổi là vai trò của các hormone sinh sản được khái quát lại chung như sau:

Các Neuron vùng dưới đồi Hypothalamus tiết ra hormone GnRH. Hormone này, kích thích Tuyến yên. Tuyến yên tiết ra  nhiều hormone trong đó có các hormone sinh sản là các Gonadotropin (trong đó có FSH và LH).

- Hormone FSH: kích thích tế bào trứng phát sinh, phát triển.

- Hormone LH: giúp các trứng phát dục (chín, rụng).

 Các Gonadotropin này kích thích lên Buồng trứng tiết ra Estrogen. Hormone Estrogen có vai trò gây động dục, duy trì các đặc điểm sinh dục của con cái và nó tác động lên tuyến Hypothalamus và tuyến Yên tăng tiết LH.

Nang trứng phát triển, dịch nang trứng được tiết ra, tạo áp lực lên vách nang trứng. Áp lực này kết hợp với lượng LH tăng lên sẽ làm cho trứng rụng.

 Khi nồng độ Estrogen tăng cao, nó tác động lên hệ thống thần kinh, ngoài việc tăng tiết LH, còn gây ra một số biểu hiện mà ta vẫn gọi là hiện tượng động dục:

- Phản xạ đứng yên, mê ỳ.

- Âm hộ sưng tấy, tiết nhiều dịch.

- Thích gần con đực, mẫn cảm cao độ với con đực.

- Bỏ ăn

Cũng có một số con động dục "ngầm", tức nó không biểu hiện hoặc biểu hiện không rõ những dấu hiện trên.

Khi trứng rụng, phần còn lại của nang trứng phát triển và biệt hóa thành thế vàng (Corpus luteum). Thể vàng tiết ra hormone Progesteron. Hormone này có tác động ngược lại (feedback) lên tuyến Hypothalamus: giảm tiết GnRH --> Tuyến yên giảm tiết LH và FSH --> Buồng trứng giảm tiết Estrogen:

- Ức chế động dục

- Giảm co bóp lên tử cung: An thai

- Ngoài ra, Progesteron còn kích thích tuyến sữa phát triển.

Trong thời gian đầu của quá trình mang thai, khi mà nhau thai chưa hình thành, nếu lượng Progesteron thấp sẽ rất dễ dẫn đến sảy thai.

Nếu trứng gặp được tinh trùng, hiện tượng thụ tinh sẽ xảy ra. Và hormone Progestenron sẽ giữ vai trò an thai cho đến khi hình thành nhau thai, rồi xảy ra hiện tượng đẻ.

 Nếu trứng không gặp được tinh trùng thì sẽ xảy ra hiện tượng tiêu biến Thể vàng. Quá trình tiêu biến thể vàng xảy ra 3 ngày trước khi kết thúc giai đoạn hoàng thể trong chu kỳ sinh sản của heo nái. Hormone kiểm soát quá trình tiêu biến thể vàng là một hormone do nội mạc tử cung tiết ra: Prostaglandin (cụ thể là Prostaglandin F2α - PGF2α) và Oxitocyn.

 Một số trường hợp heo nái xảy ra hiện tượng chậm lên giống do tồn tại thể vàng, hay bị viêm tử cung cũng liên quan đến hormone Prostaglandin này. Điều này sẽ được giải thích rõ hơn ở phần 2.

Chúng ta sẽ cùng nhau trao đổi tiếp, chi tiết hơn về ứng dụng của hormone sinh sản trong quản lý và nâng cao năng suất đàn nái ở phần 2. Xin cảm ơn các bạn đã quan tâm. Bài viết còn thiếu sót nhiều, rất mong được các bạn đóng góp và bổ sung để bài viết hoàn thiện hơn!

 VietDVM team