Tuổi cai sữa tốt nhất cho heo con là lúc nào? (Phần 1/3)

Bài viết này là một trong những chuỗi các bài viết của tác giả người Tây Ban Nha, José Barceló viết về chủ đề cai sữa cho heo con. Trước khi ông qua đời 1-2 ngày, ông đã đưa những bài viết này cho các cộng sự của mình và để tỏ lòng kính trọng với tác giả, chúng tôi quyết định xuất bản nguyên văn toàn bộ bài viết mà không hề qua chỉnh sửa.

Nếu chúng ta đặt câu hỏi này cho các bác sỹ thú y, các kỹ thuật viên chuyên nghiệp và các nhà sản xuất chăn nuôi heo thì phần lớn đại đa số sẽ trả lời chắc chắn rằng tuổi tốt nhất cho việc cai sữa heo con là 3 tuần. Tuy nhiên, có những thay đổi, tiến hóa, cải tiến liên tục trong quá trình sản xuất và chăn nuôi heo làm ảnh hưởng đến niềm tin cũ này.

Trong bài viết này, tôi sẽ giải thích tại sao trong nhiều hệ thống sản xuất, tuổi cai sữa lại được thay đổi vào 28 ngày tuổi để đạt được mục tiêu mỗi heo nái mỗi năm sản xuất ít nhất tổng là 200kg heo con cai sữa.

Để đạt được mục tiêu này, nếu cai sữa heo con lúc 3 tuần tuổi với yêu cầu trọng lượng trung bình của heo con lúc 3 tuần tuổi phải là 6,5 kg thì năng suất heo nái phải đạt 30,76 heo con/nái/năm. Trong khi nếu cai sữa ở 28 ngày tuổi với trọng lượng trung bình là 7,5kg thì năng suất heo nái cần đạt là 26,66 con/nái/năm.

Việc cai sữa là một sự thay đổi mang tính bước ngoặt đối với heo con và là sự thay đổi lớn đối với heo nái. Đầu tiên, chúng ta sẽ phân tích những thay đổi mà heo con trải qua, sau đó là những thay đổi tương ứng trên heo nái sinh sản, và cuối cùng, chúng ta sẽ phân tích về góc độ kinh tế.

Heo con.

Về cơ bản khi cai sữa heo con có 2 thay đổi chính:

- Thay đổi chế độ ăn uống.

- Stress lúc cai sữa.

Thay đổi chế độ ăn uống.

Sữa là thức ăn lý tưởng cho heo con theo mẹ, sữa cung cấp các chất dinh dưỡng quan trọng và thiết yếu cho sự phát triển của heo con, nó giúp heo con nâng cao hệ miễn dịch và kích thích sự phát triển sinh lý của chúng.

Nếu so sánh sữa với thức ăn, chúng ta có thể quan sát thấy những điều sau:

- Sản lượng sữa đạt mức tối đa là 21 ngày và vẫn còn cao đến gần 5 tuần nuôi con. Heo nái thường bắt đầu cạn sữa sau 25-30 ngày, nhưng nếu heo con vẫn bú thì sản lượng vẫn tiếp tục ở mức cao (8-10 kg mỗi ngày).

- Giá trị dinh dưỡng của sữa vượt trội so với thức ăn được cung cấp trong giai đoạn này (chất lượng các thành phần tốt hơn và khả năng tiêu hóa cao hơn).

- Khi heo nái có sản lượng sữa bình thường hoặc tốt, heo con sẽ không ăn thức ăn trong 13-15 ngày tuổi đầu tiên. Nếu cai sữa lúc 3 tuần tuổi, chúng ta cần một tuần để heo con thích ứng với thức ăn mới.

Mặc dù thức ăn ngày nay đã được cải thiện về chất lượng và dễ tiêu hóa hơn, nhưng cai sữa ở 3 tuần tuổi lại gây ra một áp lực rất lớn về dinh dưỡng vì phần lớn heo con không thích ứng kịp với thức ăn và hậu quả ảnh hưởng lên hệ tiêu hóa là rất nguy hiểm trong những ngày đầu sau khi cai sữa. Việc này dẫn đến một số hậu quả đáng chú ý như trạng thái "catabolic", tăng trưởng thấp, tỷ lệ chuyển đổi kém và các vấn đề về dạ dày-ruột (về cơ bản là tiêu chảy).

Nói cách khác, nếu cai sữa vào lúc 4 tuần tuổi thì lượng thức ăn tiêu thụ được/lượng thức ăn ăn vào lúc cai sữa là 15% nhưng nếu cai sữa vào 3 tuần tuổi thì chỉ còn 10%.

- Sữa có chứa một lượng IgA nhất định, cho chất lượng bảo quản tốt hơn. Mặt khác, khả năng miễn dịch chủ động ở heo con cao hơn nhiều vào 4 tuần so với 3 tuần tuổi. Nghĩa là heo con lúc 3 tuần tuổi có sức đề kháng với các bệnh nhiễm trùng thấp hơn lúc 4 tuần tuổi.

- Hoạt tính enzyme và sự phát triển đường ruột tốt hơn ở tuần thứ 4, đây là một yếu tố quan trọng để xem xét việc hấp thu và tiêu hóa chất dinh dưỡng ảnh hưởng đến sự phát triển và tốc độ chuyển hoá.

Các stress lúc heo con cai sữa.

Thời gian cai sữa với nhiều sự thay đổi từ môi trường sống, thức ăn là thời gian heo con chịu nhiều căng thẳng và dễ stress nhất. Sau đây là những thay đổi mà heo con trải nghiệm:

- Mất sự bảo vệ từ heo nái.

- Thay đổi không gian sống và môi trường sống.

- Sống chung với các heo con từ các lứa đẻ khác nhau.

- Thay đổi chế độ ăn uống và hành vi dinh dưỡng:

+ Thay đổi từ chế độ ăn uống từ dạng chất lỏng ấm áp bình thường sang dạng thức ăn rắn và khô.

+ Có sự thay đổi đáng kể chất lượng dinh dưỡng và thành phần dinh dưỡng trong khẩu phần ăn.

+ Không có các tín hiệu tập thể khi ăn như cũ.

+ Trước đây cứ 40-60 phút heo con lại ngừng bú một lần nhưng khi chuyển sang cai sữa tập tính ăn khác nhau tùy từng trại.

- Heo con ngừng tiếp nhận các biện pháp phòng vệ từ sữa mẹ.

Nói tóm lại: heo con phải học cách "tự chăm sóc bản thân". Sự căng thẳng là một yếu tố cộng hưởng gây khó khăn cho sự phát triển, tăng trưởng và sự hấp thu của heo con trong 3 - 5 ngày đầu sau khi cai sữa.

Khi heo con cai sữa, chúng thường phát ra những tiếng kêu ồn ào rất đặc trưng. Tần suất và giai điệu của những "cuộc gọi" này đã được sử dụng như một phương pháp để đánh giá mức độ căng thẳng mà heo con phải chịu đựng khi cai sữa. Khi heo con càng lạnh và thiếu thức ăn thì những tiếng kêu của chúng lớn hơn và thường xuyên hơn. Tần số của những tiếng kêu cao hơn vào thời gian đầu khi cai sữa, tuy nhiên, những con heo cai sữa ở 3 tuần tuổi có tần số tiếng kêu này cao hơn (3,6 c / m) so với những con cai sữa lúc 4-5 tuần (2,3-2,9 c / m).

Tất cả các luận cứ trên đều dẫn chúng ta đến với một kết quả rằng đối với heo con cai sữa trung bình vào 28 ngày thì tốt hơn là ở 21 ngày.

- Thứ nhất, sự chênh lệnh về trọng lượng heo con cai sữa giữa 3 và 4 tuần là 0,5 - 0,9 kg / con.

- Cai sữa lúc 4 tuần giúp heo phát triển khỏe mạnh hơn, cho năng suất xuất chuồng cao hơn: tỷ lệ chuyển đổi thức ăn được cải thiện từ 1-5%; tỷ lệ tử vong được cải thiện từ 20-60%.

- Trong giai đoạn vỗ béo, nhiều thử nghiệm trên các trang trại chăn nuôi công nghiệp cho thấy, cứ mỗi 0,5 kg trọng lượng chênh lệnh lúc cai sữa thì khi xuất chuồng (100kg) sẽ chênh nhau từ 1,5-2,5 kg với 2 heo cùng độ tuổi.

Tất cả điều trên dẫn đến kết luận rằng trọng lượng cai sữa phù hợp để đạt được hiệu quả tối ưu trong giai đoạn nuôi thịt và giai đoạn vỗ béo nên ở mức tối thiểu trung bình là 7,5 - 8,0 kg, không quá 10% số gia súc có trọng lượng dưới 6 kg. Mục tiêu này có thể đạt được bằng cách cai sữa ở 28 ngày và rất khó nếu cai sữa heo con lúc 21 ngày.

Phạm Nga dịch.
(theo pig333).