Các biến chủng IB virus (Infectious Bronchitis virus) trên thế giới

IBv có khả năng biến đổi nhanh chóng. Điều này dẫn đến virus IB ở trang trại của bạn có thể là những biến thể mới hoặc type huyết thanh mới. Do sự phổ biến của các biến thể của bệnh Viễm viêm phế quản (IB) vì vậy việc đầu tiên cần phải được xác định trước khi sử dụng một loại vaccine cho bệnh IBv là kiểm tra huyết thanh. Dịch tễ vùng cũng cần được chú ý tới. Virus biến thể có thể xuất hiện khi sử dụng vaccine IB trong một thời gian dài. Vì vậy sự cần thiết để có được những thông tin về những biến thể và những type huyết thanh mới là rất quan trọng.

Virus IBv

Thế giới đã có không ít các nghiên cứu về biến chủng của IBv. Dưới đây là một số chủng đã được công bố.

Một số chủng biến thể mới tại Mỹ 

Mỹ quốc gia có ngành công nghiệp gia cầm phát triển sớm đây cũng là nới xuất hiện nhiều bệnh dịch mới có ảnh hưởng lớn tới nền chăn nuôi thế giới. IBv cũng là một bệnh được phát hiện lần đầu tại Mỹ, nó gây thiệt hại kinh tế trầm trọng và là một trong những bệnh rất nguy hiểm trên gia cầm.

Chủng biến thể Arkansas

Các dữ liệu gần đây nhất ở Mỹ, cho thấy biến thể Arkansas tiếp tục phát triển để tạo ra các biến thể Arkansas khác, chúng thường phân lập thấy trong cả gà thịt và các loài gia cầm khác. Tuy nhiên, có vẻ như tiêm chủng vắc-xin loại mẫn cảm với Arkansas vẫn có hiệu giá bảo vệ tốt. Các nghiên cứu về lĩnh vực phân lập virus (Jackwood et al gia cầm Dis 53:. 175-183, 2009) chỉ ra rằng khi phân lập virus vacine chủng Arkansas vẫn tồn tại trong đàn được tiêm phòng. Sự “kiên trì” của Arkansas trong đàn rõ ràng là tạo cơ hội cho virus biến đổi và phát triển. Sau khi tiêm chủng vaccine đã tìm thấy virus tồn tại ở các lứa tuổi khác nhau, trong những khoảng thời gian khác nhau sau khi sử dụng.

Lý do vaccine IB có chủng Arkansas tồn tại và lưu hành trong quần thể gia cầm lâu dài trong khi các loại vaccine khác không làm được đang được các nhà nghiên cứu. Những nghiên cứu kiểm tra lớp vỏ của virus Arkansas cho thấy chúng có thể thay đổi nhanh chóng lớp glycoprotein màng chi sau vài lần gây nhiễm (McKinley et al. Vaccine 26:1274-1284, 2008). Số liệu sơ bộ của nghiên cứu (van Santen et al. Avian Pathol. 37:293-306. 2008) cho thấy việc phun vaccine trong trại giống không đủ liều lượng để tạo ra miễn dịch đặc hiệu cũng là một nguyên nhân gây ra hiện tượng trên. Đã và đang có rất ngiều các nghiên cứu để tìm ra nguyên nhân về sự lưu hành của virus Arkansas, điều này là rất quan trọng đối với ngành công nghiệp gia cầm của nước này. 

Chủng biến thể virus GA98

Năm 1998, một biến thể của IBv được xác định là nguyên nhân gây ra sự bùng phát nghiêm trọng và phổ biến của bệnh và được xác định là GA98. Đặc tính phân tử và serotype của virus cho thấy rằng nó có liên quan đến dịch bệnh tại bang Delaware của Mỹ. Tuy nhiên, hiện các vaccine đang có sẵn không thể cung cấp kháng thể bảo vệ đầy đủ để chống lại virus mới này do đó một vắc-xin mới, MILDVAC-GA-98 được phát triển. Vắc-xin mới được cung cấp bảo vệ chống lại sự phát triển mạnh của GA98 và ngoài ra MILDVAC-GA-98 cũng có thể tạo ra kháng thể đủ để phòng dịch bệnh đang sảy ra ở bang Delaware. Sử dụng vắc-xin mới này đã góp phần việc kiểm soát những thiệt hại do IBv gây ra 

Biến chủng California

Virus biến thể ở California từ năm 1975 đã được Jackwood và Francia cùng cộng sự nghiên cứu xem xét bản chất của những loại virus cho thấy rằng biến chủng thể có độc lực cao tiếp tục xuất hiện và gây bệnh trên gà ởCalifornia. Trong những năm 1990 biến chủng California (CAv) virus đã được phân lập và xác định. Virus đã khác nhiều so với các chủng vaccine sẵn có trước đó và gây ra bệnh phổ biến ở gà thịt và các loại chim. Biến thể virus CAL99 được phân lập vào năm 1999, và nó được biết đến là một nhóm di truyền và serotype khác biệt so với CAv được phân lập trước đó. Ngoài ra, 3 loại virus biến thể mới (CA557 / 03, CA706 / 03, và CA1737 / 04) được phân lập trong năm 2003 và 2004, xuất hiện những phân tử mới và các nhóm serotypic khác nhau. Trong đó các vaccine hiện có đều không tạo ra các kháng thể đặc hiệu chống lại các virus biến thể California. Cho đến gần đây các biến thể virus 2003-2004 California mới xuất hiện tại các khu vực địa lý giới hạn chúng chưa lan rộng như các biến thể khác của IBv California: Tuy nhiên, một loại virus biến thể gần đây đã được xác định ở Georgia và các nơi khác có quan hệ di truyền với các virus California.

Chủng biến thể virus GA08

Năm 2007-2008, một đợt bùng phát viêm phế quản trên gà thịt ở Bắc Georgia, Hoa Kỳ ở ổ dịch này đã phân lập hai chủng IBv mới được GA07 và GA08. Virus GA07 có cấu trúc di truyền tương đối giống biến thể virus California CA / 1737-1704 trong khi virus GA08 là di truyền tương tự như CA557 / 03 loại virus biến thể virus California. Những virus này nhanh chóng lan rộng ra khắp Georgia và các quốc gia lân cận trong khu vực Đông Nam. Virus GA07 đã không được phát hiện thêm ở các ổ dịch khác nhưng GA08 tục được tìm thấy ở nhiều ổ dịch khác. Không có vaccine nào có sẵn ở Mỹ (đơn giá hoặc đa giá vaccine) có hiệu quả chống lại virus GA08. Gần đây nhất (mùa xuân 2012) virus GA07 lại một lần nữa xuất hiện gây bệnh ở vùng Đông Nam. Việc tái xuất hiện của loại virus này đã dẫn đến câu hỏi quan trọng về nơi virus tồn tại trước khi tái xuất hiện có thể là ở chim hoang dã hay động vật có vú nhỏ thường được tìm thấy xung quanh nhà gia cầm thương mại, hay nó đang tồn tại ngoài môi trường?

Những biến chủng của IBv tại châu Âu

Viêm phế quản truyền nhiễm vẫn tiếp tục là một trong những tác nhân gây bệnh chủ yếu của gà khắp châu Âu, bệnh gây ra thiệt hại kinh tế trầm trọng ở gà mọi lứa tuổi. Trong thực tế, nó có lẽ là loại virus tồn tại trong tất cả các khu vực mà gia cầm được nuôi thâm canh.

Mặc dù đã có vaccine có hiệu quả cao, IB tiếp tục là một vấn đề trong hầu hết các vùng của châu Âu. Một trong những lý do chính của việc này là sự xuất hiện liên tục của các biến thể mới của virus. Sự phổ biến của các biến thể IB ở châu Âu đang là vấn đề quan trọng kể từ những năm 1960, sau sự xuất hiện của biến thể như D207 (D274) và D212 (D1466) ở Hà Lan. Trong những năm 1990, một biến thể mới 4/91 (còn gọi là 793B) đã được công nhận ở châu Âu. Biến chủng này đã được phát triển một loại vaccine nhược độc được phát triển bởi MSD, vẫn tiếp tục là một tác nhân gây bệnh lớn trên khắp châu Âu và cũng gây bệnh ở các vùng khác trên thế giới. Trong khi 4/91 tiếp tục là một mối lo ngại ở nhiều nước châu Âu, thì trong một cuộc khảo sát gần đây đã phát hiện thêm 2 biến thể mới được tìm thấy ở Pháp, hai biến thể IB khác đó là, "Italia-02" và QX, đã xuất hiện ở châu Âu trong những năm gần đây.

Biến thể virus Italia-02

Trong cuối những năm 1990 một loạt các chủng IBv được phân lập ở Italia và đã được nghiên cứu kỹ lưỡng. Phân tích bộ gen của "italia-02", được báo cáo vào năm 2002 (NCBI-BLAST, số AJ457137). Sau đó nó đã được tìm thấy trong những phân lập ở khắp châu Âu. Đầu những năm 2000, trong một nghiên cứu được thực hiện bằng cách sử dụng kỹ thuật RT-PCR, nó đã được tìm thấy là một trong những kiểu gen chiếm ưu thế nhất tại nhiều quốc gia (Worthington KC và cộng sự, 2004). Tuy nhiên, tầm quan trọng của "Italia-02" như là một tác nhân gây bệnh chủ yếu cho gia cầm chưa bao giờ được xác nhận. Điều này là bởi vì các nghiên cứu cho đến nay đã thực hiện chỉ đơn giản là phát hiện bộ gen virus, vài chủng vi rút đã thu được và vì vậy nó đã không được chứng minh rằng IBv là tác nhân gây bệnh ở gà. Hơn nữa, trong một cuộc khảo sát gần đây (Worthington, KC và cộng sự, 2008) "Italia-02" đã được phát hiện ít phổ biến ở hầu hết các quốc gia. Ngoại trừ Tây Ban Nha, nơi vẫn tiếp tục tìm thấy chủng này (Dolz R et al. 2007).

Biến thể virus D388 (QX)

Từ năm 2004, vấn đề sản xuất trứng đã sụt giảm nghiêm trọng đã được báo cáo tại Hà Lan. Ngoài ra dấu hiệu hô hấp đã được báo cáo trong gà thịt lớn hơn 4 tuần tuổi. Các loài gà sản xuất thương phẩm (gồm cả gà thịt và gà trứng) hiệu quả sản xuất thấp với mức cao nhất chỉ đạt từ 30% đến 55% ở đàn khỏe mạnh. Những trường hợp này có liên quan đến sự bùng phát trước đây của những biến chủng của IBv đã xảy ra vào năm 2003 ở gà thịt và gà mái tơ; từ đó một biến chủng mới của IBv đã được phân lập. Những xác định ban đầu cho thấy chủng này tương tự như một chủng đã được phân lập tại Trung Quốc được biết đến như QX.Chủng mới được phân lập Hà Lan sau đó được đặt tên là D388 bởi các chuyên gia thú y tại Deventer – Overijssel - Hà Lan.

Biến thể D1466

Đây là biến thể đã được phân lập nghiên cứu từ rất lâu tuy nhiên vẫn còn rất nhiều vấn đề về virus này chưa được biết đến.

Biến thể D1466 là một chủng thuộc type D212, có tầm quan trọng đặc biệt và nó có đáp ứng miễn dịch độc lập. D1466 lần đầu tiên được báo cáo tại Hà Lan vào năm 1960. D1466 là biến thể không nguy hiểm vì nó không gây các đợt dịch lớn như các biến thể khác được biết đến trong thời gian đó. Phân tích cấu trúc phân tử và bộ gen của virus cho thấy D1466 không có bảo hộ chéo với các chủng còn lại.

Tuy nhiên năm 1990 có những ghi nhận về các ca bệnh liên quan tới D1466. Trong một báo cáo gần đây về bệnh IB, D1466 được tìm thấy ở Tây Âu (trừ Tây Ban Nha) các nước Bỉ và Hà Lan đang có xu hướng tăng. Gần đây nhất, năm 2006 tại Hà Lan các mẫu thử nghiệm dương tính với D1466 chiếm 16%.

Sau sự xuất hiện của D1466 ở Hà Lan trong những năm 1960, một loại vaccine sống và một loại vaccine bất hoạt đã được phát triển để sử dụng. Hiện nay vaccine bất hoạt vẫn đang được sử dụng nhưng vaccine sống nhược độc không còn được sử dụng nữa .

 VietDVM team